Vergeet mij toch maar liever wel

Container kwestie

Dat Google niet alle resultaten “censureert” blijkt onder meer uit een recent vonnis van de rechtbank Amsterdam. Het ging in dit geval over een partner van accountantskantoor KPMG dat een geschil had met zijn aannemer die zijn woonhuis had verbouwd. De partner had een rekening van 200.000 euro niet betaald omdat hij ontevreden was over het schilderwerk. Vervolgens verving de aannemer de sloten van het huis waardoor de partner en zijn gezin langere tijd in “containers” bij het huis moesten wonen.

De Telegraaf pikte het geschil op en vervolgens werd dit min of meer breed uitgemeten in een aantal andere (landelijke) media. Natuurlijk kwamen daardoor allerlei artikelen naar voren in de Google resultaten als de naam van de man werd ingetoetst. De man vroeg daarom om de links naar de artikelen te verwijderen. De man stelde bij de rechter dat het geschil twee en half jaar oud was, dat zijn gezin regelmatig met de kwestie werd geconfronteerd en dat het slecht was voor zijn professionele profiel en carrière.

De rechter gaat hier niet in mee.

Relevantie zoekresultaten

Opvallend is dan dat de rechter zegt dat het bij de toepassing van het zogenoemde ‘verwijderingsrecht’ vooral gaat om de relevantie van de gevonden zoekresultaten, en niet zozeer om de vraag of de inhoud van (in dit geval) de gevonden artikelen zelf ontoereikend, irrelevant of bovenmatig is. Als de man wilde dat de artikelen werden verwijderd dan had hij dat moeten verzoeken op grond van onrechtmatige perspublicatie want het verwijderingsrecht is niet bedoeld om onwegevallige maar niet onrechtmatige artikelen aan het zich van het publiek te onttrekken, aldus de rechter.

Dit is volgens mij in strijd met het oordeel van het Hof van Justitie dat het recht op verwijdering ook bestaat als de artikelen zelf rechtmatig zijn (r.o. 88 arrest). Het Hof zei dit omdat de media zich vaak kunnen beroepen op een wettelijke uitzondering voor het verwerken van persoonsgegevens. Zoekmachines kunnen dat dus juist niet want zij bedrijven geen journalistiek.

Daarnaast: als de inhoud van de artikelen niet relevant is bij de beoordeling of de resultaten relevant zijn, hoe kan dan worden beoordeeld of die resultaten nog relevant zijn? Dat lijkt mij niet juist.

Google en rechter: te grote nieuwswaarde om te verwijderen

Vervolgens gaat de rechter wel ín op de inhoud van de artikelen. Google heeft allerlei redenen aangevoerd waarom de artikelen nieuwswaarde hebben en de resultaten niet zouden moeten worden aangepast. Zij zegt onder andere dat de artikelen verband houden met de discussie over de financiële moraal van topmannen uit het bedrijfsleven, waartoe eiser kan worden gerekend als partner bij KPMG – er staat alleen niet vast dat deze partner ook betrokken was bij de KPMG fraude. En omdat de artikelen zijn verschenen in diverse nationale media vond Google dat het kennelijk zo veel nieuwswaarde had dat de resultaten niet moesten worden verwijderd. Ook zegt Google dat de artikelen nog relevant zijn omdat ze stammen uit de periode 2012-2014. Terzijde: er is volgens mij niet veel nieuwswaarde nodig om in de Telegraaf te worden genoemd en de artikelen hebben meer weg van leedvermaak dan daadwerkelijke nieuwswaarde.

De rechter volgt de argumenten van Google en zegt dat, hoewel het goed voorstelbaar is dat eiser het onprettig vindt om steeds door kennissen of zakelijke contacten te worden geconfronteerd met de ‘container-kwestie’, dit niet opweegt tegen “het recht van Google op informatievrijheid”. Daarbij speelt voor de rechter een rol dat niet valt in te zien dat de genoemde artikelen, zoals de man stelt, onnodig diffamerend zijn voor hem. Dat hij een geschil had met een aannemer, zoals de verschillende media berichten, zegt niets over zijn verwijtbaarheid. Ook valt niet in te zien dat het feit dat de man langer dan nodig in een noodwoning met containers heeft moeten wonen diffamerend is voor hem, “hij woonde daar immers al maanden”.

Doorstaat het oordeel de toets van het Google arrest?

Hoewel het oordeel van de rechter niet verrassend is, mede gezien de storm van kritiek na het Google arrest omdat het internet gecensureerd zou worden maar ook wel door de manier waarop de KPMG-partner in de media neer wordt gezet (als een “rode bretels drager” die veel geld uit geeft), denk ik niet dat het in dit geval de toets van het Google-arrest van het Hof van Justitie zal doorstaan.

Wat vooral opvallend is, is dat de rechter de volgende algemene overweging maakt, die ook al eerder in een uitspraak van de Amsterdamse rechter terugkwam:

“Allereerst wordt overwogen dat terughoudendheid is geboden bij het opleggen van beperkingen aan de werking van een zoekmachine als Google Search. Zoekmachines als Google Search vervullen immers een belangrijke maatschappelijke functie. De functie van catalogus, die de zoekmachine in feite is, zou ernstig worden belemmerd indien strenge beperkingen aan de werking ervan zou worden opgelegd en daarmee zou de zoekmachine aan geloofwaardigheid inboeten. Het ‘verwijderingsrecht’is een uitzondering op het algemene uitgangspunt op het recht van Google Inc op informatievrijheid, waaraan strenge eisen worden gesteld.”

Dit staat volgens mij lijnrecht tegenover de interpretatie die het Hof van Justitie in het Google arrest aan de afweging van de belangen geeft.

Het Hof stelde daarin eerst vast dat Google zoekresultaten de persoonlijke levenssfeer ernstig kunnen aantasten omdat daardoor op eenvoudige wijze wereldwijd een min of meer gedetailleerd profiel van een persoon kan worden verkregen. Dit wordt nog versterkt door de rol die zoekmachines spelen in de moderne maatschappij. Gelet op de potentiële ernst van de inmenging moet worden vastgesteld dat zij niet kan worden gerechtvaardigd door louter het economisch belang dat de exploitant van een dergelijke zoekmachine bij deze verwerking heeft.

Maar, omdat de verwijdering van de koppelingen uit de resultatenlijst, naargelang van de betrokken informatie, gevolgen kan hebben voor het gerechtvaardigde belang van de internetgebruikers die potentieel toegang daartoe willen krijgen (het Hof van Justitie zegt hier niet het “grondrecht” op “informatievrijheid” van internetgebruikers of van Google), moet worden gezocht naar een juist evenwicht tussen dat belang en het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.

Van belang is dat het Hof vervolgens vaststelt dat in de regel het recht op eerbiediging van de levenssfeer voorrang heeft boven de belangen van internetgebruikers en in bijzondere gevallen daar een uitzondering voor kan worden gemaakt. Of dat het geval is zal afhangen van de aard van de betrokken informatie en de gevoeligheid ervan voor het privéleven van de betrokkene en van het belang dat het publiek erbij heeft om over deze informatie te beschikken, wat met name wordt bepaald door de rol die deze persoon in het openbare leven speelt.

Het uitgangspunt is dus eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en daarop kan een uitzondering op worden gemaakt in het belang van het publiek op toegang tot de informatie. De rechtbank draait dit dus om en zegt dat “het recht van Google op informatievrijheid” als uitgangspunt geldt waar bovendien “strenge eisen” aan worden gesteld (niet duidelijk is wat die eisen dan zijn) en – in feite – de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer als uitzondering geldt.

Persoonlijke mening

Als je in dit geval de impact bekijkt op de privé-sfeer van de KPMG-partner en van zijn familie en op zijn professionele leven: het gaat om een privé-geschil dat niet relevant is voor zijn professionele leven, het is min of meer toevallig dat er in die periode een affaire was rond het kantoor waar hij partner is (maar waar hij kennelijk niet betrokken bij was) en het is inderdaad niet bepaald bevordelijk voor je professionele profiel als dit soort artikelen naar voren komen wanneer klanten je naam intoetsen – dan lijkt mij die impact vele malen groter dan het belang van het publiek om iets te weten over een eigenlijk oninteressante privékwestie van een KPMG partner, dat al twee en half jaar eerder is opgelost. Bovendien kunnen mensen die wel geïnteresseerd zijn in de kwestie de artikelen via Google vinden met zoekwoorden als “KPMG-partner” en “container” (probeer het maar eens) dus de informatievrijheid komt daardoor naar mijn mening niet in het geding.